Sử dụng người tài hay người thân?

Ông Xuân Thanh và chiếc xe gây lùm xùm một thời gian dài (Ảnh Tienphong) 

Không biết tự bao giờ, chẳng nhân thức từ đâu trong bình dân lưu truyền cụm trong khoảng chẳng mấy hay ho: “Thứ nhất hậu duệ, thứ nhì quan hệ, thứ ba tiền tệ, cuối cùng mới là... trí tuệ". Lục lại lịch sử đã nói về cánh hẩu, lôi kéo nhau cùng đi lên đỉnh cao quyền lực, có chuyện thế này: Quan Thái phó Tô Hiến Thành lúc nhỏ nhắn nặng được Tham tri chính sự Vũ Tán Con đường thức khuya dậy sớm túc trực hầu hạ, còn Gián nghị đại phu Trằn Trung Tá thì bận bịu việc công không đến thăm được. Thái hậu âu lo hỏi: “Giả dụ ông có mệnh hệ gì, thì khách hàng nào thay?”. Tô Hiến Thành đáp: “Chỉ có Trung Tá thay được thần”. 

Thái hậu trách Tô Hiến Thành bỏ dở công huân hầu hạ nâng giấc của Vũ Tán Tuyến phố nhưng mà tiến cử È cổ Trung Tá chẳng đoái hoài đến ông. Tô Hiến Thành vẫn nói lời ngay thật: “Thái hậu hỏi người thay thần thì thần tiến cử Trung Tá, chứ hỏi người hầu hạ thì ngoài Tán Đường chẳng còn người nào”. 

Vâng! Người thánh thiện tài có tâm với dân tộc bao giờ cũng quý thảng hoặc, chứ người hầu hạ, thờ phụng thì con hầu người ở cũng làm được. Chọn lựa người tài, không chọn lựa người thân đã thuộc bạn dạng quyền Tô Hiến Thành trong khoảng thế kỉ thứ 12, chứ không chờ tới hiện thời. 

Lại nói chuyện thăng quan tiến chức, cung phi Trần Thủ Độ xin chồng cho người cháu họ một chức câu đương - chức dịch nhỏ xíu như mắt muỗi ở phường chuyên bắt giữ và áp giải phạm nhân. Trần Thủ Độ bèn ra bộ đồng ý rồi đặt yếu tố kiện chặt một ngón chân để phân biệt với câu đương khác. Vợ ông đổi ý và người cháu họ lo âu quá, xin thôi ngay. ngừng thi côngĐây là phương pháp Thái sư nhà È chặn đứng, răn nạt “nội tướng” và con cháu không thực tài cậy thân nhờ vả. 

Ôn cũ nghĩ đến chuyện mới bữa nay: Ở Hải Phòng, ông bố khiến giám đốc Sở Xây đắp bổ nhậm đại trượng phu khiến phó phòng. Ở Thanh Hóa, bà mẹ làm cho Giám đốc Sở Tài chính cũng bổ nhiệm con gái khiến phó phòng. chậm triển khai chỉ là những ví dụ sinh động của trật tự “thứ nhất hậu duệ” ngang nhiên giữa ánh sáng ban ngày. Còn bao lăm các vị bổ nhậm con cháu ở địa điểm cao hơn nữa chưa bị lộ, trước sau rồi “cháy nhà mới ra mặt chuột”.

Ở cấp ngang vai đã thấy “cái kim trong bọc cũng lòi ra”, khiến cho sư luận thị trấn hội xốn xang, bất bình. Việc này can hệ tới ông cựu Bộ trưởng Bộ Công thương nghiệp Vũ Huy Hoàng và người nam nhi là Vũ Quang quẻ Hải đang là rốn bão dư luận. Chả là: Mới 25 tuổi, ông Vũ Quang quẻ Hải đã được bổ nhậm là Tổng giám đốc CTCP Đầu tư nguồn vốn công đoàn Dầu khí (PVFI).

Vào vai này 2 năm, ông Hải đã góp phần khiến PVFI lỗ trên 220 tỷ đồng, rồi được luân chuyển về Bộ Công Thương làm Phó giám đốc Trọng điểm hỗ trợ xuất khẩu, Cục Xúc tiến thương nghiệp. 

Đầu năm 2015, ông Vũ Quang quẻ Hải chỉ mới 28 tuổi, được chỉ huy Bộ Công Thương ký quyết định điều động về tập đoàn bia Sabeco, ở địa điểm hàm phó Vụ trưởng để gánh vác chức Phó tổng giám đốc, thành viên HĐQT Tổng CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco). Và đều được cắt nghĩa là... bổ dụng đúng trật tự.

Những quyết định quái dị này xảy ra, và dư luận có quyền nghi hoặc về thứ tự... thứ nhất hậu duệ chứ! Cái chuyện “Con vua thì lại khiến cho vua/ Con sãi ở chùa lại quét lá đa” tưởng chỉ có ở thời phong kiến, tới thế kỷ thứ 21 vẫn còn vấn nạn “hoàng thái tử”. Cư dân thường có ngách đầu lên được không? 

Quyết định bổ nhiệm ông Vũ Quang đãng Hải (Ảnh Baodauthau.vn)

Trong một cốt truyện khác, “thuyền trưởng” Trịnh Xuân Thanh - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ti cổ phần Xây lắp Dầu khí vn (PVC) đã lèo lái không đúng hải trình làm “con tàu PVC” chìm ngập trong thua lỗ, nợ nần triền miên khiến bốc hơi 3.200 tỷ đồng, song vẫn được chuyển công tác về Bộ Công Thương. Chưa nóng chỗ, ông Thanh lại được Bộ Công thương và tỉnh Hậu Giang “thỏa thuận” về làm cho Phó chủ tịch tỉnh, dù ông không thuộc diện cán bộ luân chuyển của Ban bí thơ Trung ương. 

Trường phù hợp chui sâu leo cao này, ông Thanh thuộc quy trình “thứ hai quan hệ” hay “thứ ba tiền tệ” hay cả nhị? Lại có chuyện: Tôi bổ dụng con cháu ông, ông bổ dụng con cháu tôi, chúng ta cùng cấu kết “đúng quy trình” cánh hẩu đội ngũ ích lợi. 

chậm triển khai cũng là một cách thức tham nhũng quyền lực, ăn chia một cách thức tinh xảo, ngon ngọt. Cán bộ thừa hưởng lương thì ai cũng biết, nhưng sao quan chức lại giàu thế? Vi la to vật vã. Con đi học nước ngoài. Xế hộp... Có bao giờ chúng ta đặt yếu tố: Khối tài sản mập mạp ấy mâu thuẫn với thu nhập hợp lí không? Có cách gì để kiểm soát quan chức khiến cho giàu mờ ám không? 

Trong chỉ đạo, chỉ huy tạo ra ê kíp là cần thiết và quan trọng. Ê kíp chỉ đạo này mang ý nghĩa tích cực, chứ không phải cánh hẩu, không hề ích lợi nhóm. Ê kíp cùng chí hướng, mục tiêu, cùng hành động trong trắng, nhịp nhàng, quyết liệt vì ích lợi nước nhà. Dĩ nhiên, ai không cùng thì “văng ra”, văng ra chẳng hề xấu. Ê kíp không làm cái việc để đầu tàu nghiến nát kẻ bị “văng ra”, mà bố trí họ khiến công tác phù hợp có lợi cho cả hệ thống, để đoàn tàu lao lên phía trước với ý nghĩa... phát hành. Ê kíp khác với cánh hẩu. Cánh hẩu với lực lượng ích lợi nhường nhịn như là một. 

Những lực lượng ích lợi đang vì cá nhân vài người mà quên đi cuộc sống của dân chúng (Ảnh anninhthudo)

Ê kíp tình nghĩa, thư hùng với nhau, ích lợi ê kíp gắp với ích lợi quần chúng. # bao nhiêu thì cánh hẩu rất dễ tan rã, và bòn rút quần chúng. # bấy nhiêu. Cánh hẩu – đội ngũ lợi ích sắm tới nhau giống như: “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”. Tập hợp đội ngũ, đục thủng bức tường pháp luật, tạo thành vây cánh, chia nhau quyền lực, chia nhau ích lợi, trên cất nhắc dưới, dưới cống tiến trên. Cánh hẩu bao trùm cả hậu duệ, quan hệ, tiền tệ, nhưng trí tuệ vẫn cứ... đứng ngoài. 

Viết đến đây, tôi lại nhớ đến những cái chết. Cũng là cái chết sinh vật học theo quy luật mà khi Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất làm chấn động đời sống tinh thần Việt. Nhân dân sắp hàng, nối nhau tới viếng và đưa tang ông. Những giọt nước mắt nhớ tiếc thương vị Đại tướng một thời oanh liệt, và cũng tiếc nuối người nhân hậu hiếm hoi ở thời buổi nhiễu nhương này. Cũng là cái chết bệnh tật, nhưng ông Nguyễn Bá Thanh mất lại làm người địa phương vn thương xót, tiếc. Tiếc cho một kỹ năng và người ta cũng bi hùng bởi kì vọng mới bừng lên đã bỗng tắt. Đúng là: “Giúp dân, tư thục đền thờ. Hại dân, dân đái ngập mồ, thối xương”. Làm cho chỉ đạo thời nay, mấy bạn nào được dân yêu như đại tướng Võ Nguyên Giáp, như ông Nguyễn Bá Thanh? 

Sự ra đi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp khiến cho cư dân nuối tiếc thương vô hạn (Ảnh Doisongphapluat)

Lâu nay, người ta không nỗ lực cũng biến thành người già, trước sau cũng không giảm thiểu khỏi chết. Có cái chết vang danh tên tuổi, thành nhân. Có cái chết làm cho nhân gian ngờ vực, bàn tán móc máy. Khởi nghĩa Yên ổn Bái thất bại, cụ Nguyễn Thái Học “không chiến thắng cũng thành nhân”. 

Nhân là... người - người đúng nghĩa, là người nhân hậu. Những phát súng của cụ Nguyễn Thái Học và bằng hữu của cụ là ở chiến trận chứ chẳng hề trong văn phòng làm việc. Viên đạn bay đi tìm tiêu chí là quân lấn chiếm thực dân Pháp, chứ không phải tấm thân trần “bè bạn” của nhau. Bắn quân địch của dân tộc khác với bắn kẻ thù tư nhân với lối hành xử côn đồ.

Thời cụ Nguyễn Thái Học khởi nghĩa, rừng Yên Bái còn chập chồng màu xanh, chứ không long lóc bởi đàn lâm tặc như hiện nay. Cụ và bằng hữu của cụ có rừng che chở, bây giờ rừng còn đâu nữa mà chả bị thương vong. Cụ Nguyễn Thái Học và bè bạn của cụ chết mà bia tiến thưởng tượng đá khiến cho quang vinh cho người Yên Bái và nước Việt Nam. Thương thay cho những cái chết từ tay súng tự bắn tham gia “bằng hữu” của nhau đã thành bia miệng! 

Ông Nguyễn Bá Thanh và những hình ảnh đẹp sẽ mãi được ghi trong lòng mọi người (Ảnh vneconomy)

Tổng bí thơ Nguyễn Phú Trọng từng nói: “Công việc cán bộ rất quan trọng, là mấu chốt của mọi cốt lõi, là gốc của mọi vấn đề, là duyên cớ của mọi xuất xứ. Tuyến đường lối, chủ trương, chính sách đúng bao lăm, cán bộ không đạt tiêu chuẩn thì cũng không làm cho được, thậm chí làm cho méo mó đi”. 

Ví như công tư lẫn lộn, thân quen làm cho đầu. Đồng tiền dancing múa xông tham gia công sở thì cái cốt lõi cán bộ sẽ bị rút ra. Then chốt bị rút, thì cánh cửa mở toang, thì ngàm đố rời rã. Nhân tố gì sẽ xảy ra với cái nhà, với cỗ máy cái? 

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng phải thể hiện chính kiến về công việc cán bộ: “Tôi công bố trước Quốc hội phải thay đổi công việc cán bộ..., việc này cần phải chỉnh đốn ở tất cả các khâu, tuyển lựa chọn, sử dụng, bổ dụng. Chúng ta thi tuyển để mua người tài, chứ ko phải để tìm người nhà”. Câu chuyện mua người nhà, mà bỏ lỡ người tài thời nào cũng nhức nhói. Cần cảnh giác với tình tiết theo chiều hướng cái chủ chốt đang bị rút ra thong thả!

Nhà văn Sương Nguyệt Minh

(Theo Tuổi xanh & Đời Sống)

Đọc thêm: